Hayvanlarda manyetik algılamanın (mangnetoreception) biyofiziksel temellerini anlamak algısal biyolojinin en büyük uğraşlarından biri olmuştur.
Son zamanlarda sivrisineklerin (Drosophila melanogaster) ışığa bağlı manyetik duyarlılığının ultraviyole (UV)-A/mavi ışık fotoreseptör kriptokrom (Cry) aracılığı ile gerçekleştiği ortaya çıkarılmıştır.
Sivrisineklerde tip 1 Cry ve transkripsiyonel baskıcı ışık agılamasından yola çıkarak, transjenik yaklaşımlarla kral kelebeklerin (Danaus plexippus) de omurgalılar gibi tip 2 Cry ile sivrisineklerin manyetik algılama sistemi gibiçalıştığı ve bunu yapmak için UV-A/mavi ışığı (420 nm altındaki dalga boyu) kullandığı gösterilmiştir. 420 nm üstündeki dalga boylarında her iki tip Cry mekanizması için manyetik tepkilerin olmayışı, triptofan üçlü radikal çiftlerinin manyetik alanları algılamalada Cry'ın çalışmasını sağladığı şeklindeki yaygın görüşle uyuşmadığı ortaya konulmuştur.
Sivrisinekler ve kral kelebeklerin tip Cry 1 bir mutant formu kullanılarak bu değerlendirmenin doğruluğu ve triptofan üçlü metabolik yolunun manyetik transdüksiyonda önemli olmadığı belirlenmiştir. Sonuçlar hayvanlarda Cry'lerinin bilindik olmayan fotokimyasal bir mekanizma yoluyla ışığa bağlı manyetik algılamayı sağladığını göstermektedir.
Çalışma ile böylece böcekler ve göçmen kuşlar gibi omurgalılarda Cry ile yapılan manyetik algılayabilirlik mekanizmalarının kesinliği Drosophila transgenesisi ile doğrulanmış oluyor.
Yukarıdaki sonuçlar ABD'de Massachusetts Üniversitesi Tıp Okulu, Nörobiyoloji Bölümü'nden Robert J. Gegear ve arkadaşlarının ünlü Nature Dergisi'ninde Şubat 2010 tarihinde yayınlanan "Animal cryptochromes mediate magnetoreception by an unconventional photochemical mechanism" başlıklı çalışmalarının özetidir. (Nature 463, 804-807 (11 February 2010))
|